Anna żagańska (ok. 1480–1541)

Szlachta i monarchia

Anna żagańska, znana także jako Anna Zaháňská, to istotna postać w historii Polski. Urodziła się około 1480 roku w Żaganiu, a zmarła 28 października 1541 roku w Oleśnicy. Była księżniczką żagańską, będąc córką Jana II Szalonego. W ciągu swojego życia pełniła wiele znaczących ról, w tym księżnej ziębickiej w latach 1498–1536, księżnej oleśnickiej od 1502 do 1536 roku, a także hrabiny kłodzkiej od 1511 do 1536 roku.

Anna była żoną Karola I Podiebradowicza, a ich związek odzwierciedlał silne powiązania między rodami Piastów śląskich, z których pochodziła.

Życiorys

Anna żagańska, czwarta z pięciu córek Jana II Szalonego (1435–1504), księcia żagańskiego, przyszła na świat w atmosferze ważnych dla regionu wydarzeń. Jej matką była Katarzyna Przemyślidka (1443–1505), córka Wilhelma (ok. 1410–1452), księcia opawskiego. Wśród sióstr Anny, najstarsza Małgorzata (1465–1502) stała się żoną węgierskiego możnowładcy Mikołaja Bánffy’ego, a po jego śmierci poślubiła Jana Hampę (ok. 1465–1528). Warto zauważyć, że polityka rodziny Szalonych podążała w kierunku zbliżenia do husytów, co zaowocowało wydawaniem kolejnych córek za synów czeskiego królewicza Henryka I Starszego (1448–1498).

Salomea (1475–1514) została żoną Albrechta (1468–1511), dziedzicznego hrabiego kłodzkiego, natomiast Jadwiga (1476–1524) wzięła ślub z Jerzym (1470–1502), przyszłym księciem oleśnickim. W samej Anny życiu istotnym momentem był dzień 7 stycznia 1488, kiedy to w Żaganiu wzięła ślub z Karolem (1476–1536), dziedzicznym księciem ziębickim. Ten związek zapewnił jej pozycję w regionie, a po śmierci teścia, 24 czerwca 1498, objęła tytuł księżnej ziębickiej.

Po bezpotomnej śmierci młodszego szwagra, Anna stała się również księżną oleśnicką 10 listopada 1502 roku. Również pierwszy szwagier nie doczekał się potomków, co otworzyło jej drogę do objęcia hrabstwa kłodzkiego przy mężu 12 lipca 1511. Anna żagańska zmarła w 1541 roku w Oleśnicy i zostało jej zapewnione miejsce spoczynku w kościele św. Anny w Ząbkowicach Śląskich.

Krąg rodzinny

„Z małżeństwa Anny i Karola wyrosło dwanaścioro dzieci, które były ważnymi postaciami w historii regionu:

  • Henryk Starszy (1497),
  • Anna (1499–1504),
  • Katarzyna (1500–1507),
  • Małgorzata (1501–1551) ⚭ Jan Zjąc z Klap (1486–1553) pan Bydyni nad Orlą,
  • Joachim (1503–1562), biskup Brandenburga,
  • Kunegunda (1504–1532) ⚭ Krzysztof Černohorský z Božkovíc,
  • Urszula (1505–1539) ⚭ Hieronim Biberstein,
  • Henryk II Młodszy (1507–1548), książę oleśnicki ⚭ Małgorzata (1515–1559), córka Henryka V Zgodnego (1479–1552), księcia Meklemburgii-Schwerinu, i Heleny reńskiej (1493–1524),
  • Jadwiga (1508–1531) ⚭ Jerzy Pobożny (1484–1543), książę karniowski, syn Fryderyka IV Starszego (1460–1536), księcia Ansbach i Bayreuth, oraz Zofii Jagiellonki (1464–1512), królewny polskiej,
  • Jan (1509–1565), książę ziębicki ⚭ 1) Krystyna Katarzyna (1519–1556), hrabina szydłowiecka, córka Krzysztofa (1466–1532), kanclerza wielkiego koronnego, i Zofii Targowskiej, 2) Małgorzata (1516–1580), córka Henryka II Młodszego (1489–1568), księcia Brunszwiku-Wolfenbüttel, i Marii wirtemberskiej (1496–1541),
  • Barbara (1511–1539), ksieni norbertanek w Strzelinie,
  • Jerzy II (1512–1553), hrabia kłodzki ⚭ Elżbieta Kostka z Pustopic.

Przodkowie

W tej sekcji przedstawiamy zapisy dotyczące przodków Anny żagańskiej, które doprowadziły do zrozumienia jej rodowodu oraz powiązań z rodzinami szlacheckimi.

_
Prapradziadkowieks. żagański

Henryk V Żelazny

(1312–1369)

∞1337

Anna płocka

(1318–1363)

ks. opolski

Władysław Naderspan

(1326–1401)

∞ok. 1365

Eufemia mazowiecka

(1344–1424)

elektor Saksonii

Wacław

(ok. 1337–1388)

∞1376

Cecylia z Carrary

(ok. 1360–1435)

ks. legnicki

Robert

(1347–1409)

∞1372

Jadwiga żagańska

(ok. 1340–1390)

ks. opawski

Mikołaj II

(ok. 1288–1365)

∞ok. 1360

Judyta niemodlińska

(ok. 1340–1379)

ks. ziębicki

Bolesław III

(ok. 1344–1410)

∞ok. 1370

Eufemia Zofia bytomska

(ok. 1350–1411)

Půta Starszy, pan Častolovic

(ok. 1360–1403)

∞ok. 1382

Anna oświęcimska

(ok. 1366–1454)

Albrecht, pan Koldic

(ok. 1380–1448)

∞ok. 1400

Anna ze Saidy

(ok. 1385–ok. 1450)

Pradziadkowieks. żagański

Henryk VIII Wróbel

(1357–1397)

∞1388

Katarzyna opolska

(ok. 1367–1420)

elektor Saksonii

Rudolf III

(ok. 1367–1419)

∞1396

Barbara legnicka

(1372–1436)

ks. opawski

Przemysł I

(1365–1433)

∞ok. 1405

Katarzyna ziębicka

(ok. 1390–1422)

Půta Młodszy, pan Častolovic

(ok. 1385–1434)

∞ok. 1420

Anna z Koldic

(ok. 1405–ok. 1450)

Dziadkowieks. żagański

Jan I

(ok. 1385–1439)

∞1408

Scholastyka saska

(1391–1463)

ks. opawski

Wilhelm

(ok. 1410–1452)

∞1442

Salomea z Častolovic

(ok. 1426–1489)

Rodziceks. żagański

Jan II Szalony

(1435–1504)

∞1462

Katarzyna Przemyślidka

(1443–1505)

Anna żagańska (ok. 1480–1541)

Sarkofag

W kaplicy Kauffunga, znajdującego się w kościele św. Anny w Ząbkowicach, można zobaczyć sarkofag, który należy do księcia Karola I Podiebradowicza oraz jego żony, księżnej Anny Żagańskiej. Początkowo, sarkofag ten umiejscowiony był w prezbiterium. W kaplicy znajdują się również epitafia Sigismunda Kaufunga von Chlum, który zmarł w 1573 roku, oraz jego syna, który zmarł w 1634 roku. Obydwaj byli rycerzami pochodzącymi z ziemi ząbkowickiej.

Na ścianach sarkofagu, według relacji Hansa Lutscha, umieszczone są herby, które przedstawiają różnorodność i bogactwo rodów związanych z tym miejscem:

  • leżący nad głową: herb Karola I Podiebradowicza, przedstawiający księstwo ziębickie,
  • leżący nad głową: herb Anny Żagańskiej, związany z księstwem żagańskim,
  • z przodu: herb Sicilien, reprezentujący Królestwo Sycylii; herb Koldicz, znany również jako von Colditz,
  • z tyłu: herb Sagan, odnoszący się do księstwa żagańskiego oraz herb Brandenburg, symbolizujący Brandenburgię,
  • po lewej stronie: herb Mesisen, związany z Marchią Miśnińską; herb Bayern z Bawarii; herb Meiland z Księstwa Mediolanu; herb Luthringen z Lotaryngii; herb Wirtemberg, mający związek z Wirtembergią; oraz herb Baden z Badenii,
  • po prawej stronie: herb Tschestolowicz, znany także jako von Czastolowicz; herb Monsterberg, związany z księstwem ziębickim; herb Troppen, symbolizujący księstwo opawskie; herb Duringen, odnoszący się do Turyngii; herb Sachsen, mający związek z Saksonią; oraz herb Oppeln z księstwa opolskiego.

Przypisy

  1. Marek M. Nienałtowski, Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 26.09.2024 r.]
  2. Ząbkowice (Frankenstein). [dostęp 12.11.2023 r.]
  3. Szukają tarcz herbowych. [dostęp 12.11.2023 r.]
  4. Nienałtowski 2013, s. 41.
  5. Nienałtowski 2013, s. 12–13.
  6. Nienałtowski 2013, s. 6.
  7. Fukala 2007, s. 313.
  8. Fukala 2007, s. 290.
  9. Fukala 2007, s. 121.
  10. Jasiński 2007, s. 429.
  11. Jasiński 2007, s. 428.
  12. Głogowski 1997, s. 5.
  13. Pánek 1990, s. 17–19.
  14. Białkowski 1908, s. 5–15.
  15. Kieszkowski 1912, s. 308.
  16. Małgorzaty Badeńskiej.
  17. Urszuli z Lotaryngii.
  18. Salomei z Častolovic (1426–1489).
  19. Katarzyny ziębickiej.
  20. Katarzyny opawskiej.
  21. Anny z Turyngii.
  22. Scholastyki saskiej.
  23. Eufemii bytomskiej.
  24. Dziadkiem Fryderyka Bawarskiego, ojca Elżbiety bawarskiej był Fryderyk II Sycylijski.
  25. Ann z Koldic (1405–1450).

Oceń: Anna żagańska (ok. 1480–1541)

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:22