Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań

---

Historia Jednostki Wojskowej Nr 5430

Na mocy rozkazu nr 02212/Org. szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, wydanego 6 czerwca 1953 roku, zainaugurowano formowanie 14 Poligon Artyleryjski. Jego dowództwo ulokowano w historycznym pałacu w Kliczkowie, znajdującym się w okolicach Bolesławca. Organizatorem oraz pierwszym komendantem został kapitan Roman Okupski, który do tej pory pełnił rolę oficera poligonowego na Poligonie Wędrzyn. Proces formowania jednostki zakończono w listopadzie 1953 roku, a początkowo obsługiwano dwie trasy: „Piękna Wieś”, dedykowaną strzelaniom z zakrytych stanowisk ogniowych, oraz „Trzebień”, mającą na celu strzelania z czołgów.

Kolejne zmiany nastąpiły na podstawie rozkazu nr 0145, wydanego przez dowódcę Śląskiego Okręgu Wojskowego 19 sierpnia 1957 roku, kiedy to jednostka uzyskała status Obiektu Ćwiczeń i Poligonu Artyleryjskiego. Wówczas obszar poligonu został znacząco powiększony o dodatkowe trasy: „Joanna” oraz „Karliki”. W 1967 roku jednostka przekształciła się w Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych. Dwa lata później, zakończono budowę Bojowej Strzelnicy Czołgów „Karliki”, a w 1973 roku otwarto Bojową Strzelnicę dla Bojowych Wozów Piechoty oraz Transporterów Opancerzonych „Karliki”. W styczniu 1974 roku wprowadzono do użytku hotel poligonowy.

3 grudnia 1974 roku, gen. brygady Zbigniew Ohanowicz, zastępca dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, dokonał symbolicznego uruchomienia elektronicznych urządzeń sterujących Bojowej Strzelnicy Czołgów „Karliki”. Na podstawie kolejnego rozkazu, dowódca Śląskiego Okręgu dowiódł, że Komenda OSPWL została przeniesiona do Dobrej nad Kwisą 16 stycznia 1979 roku. W latach 1979-1985 oddano do użytku różnorodne obiekty, takie jak stołówka i klub żołnierski, a także pomieszczenia dla służb dyżurnych, garaże oraz warsztaty poligonowe. W 1980 roku rozpoczęto użytkowanie obozowiska wagonowego „Karliki”, a w 1984 roku uruchomiono obozowisko „Trzebień”. 12 października 1985 roku Ośrodek został uhonorowany dyplomem oraz medalem „Za Zasługi dla Śląskiego Okręgu Wojskowego”. 1 listopada 1992 roku zainaugurowano działalność Bojowej Strzelnicy Czołgów „Świętoszów”. W 1995 roku w okolice poligonu włączono miejscowość Pstrąże.

W 1997 roku zorganizowano na terenie poligonu ćwiczenia pod kryptonimem „INDIAN FALCON 97” z udziałem Sił Zbrojnych Królestwa Holandii, a w następnym roku miały miejsce manewry pod nazwą „DRAGON 98”, również z udziałem holenderskiej armii. W 2002 roku jednostka przeszła reorganizację na nowy etat. 13 czerwca 2003 roku odbyły się uroczystości z okazji 50. rocznicy utworzenia ośrodka. 27 sierpnia 2003 roku Minister Obrony Narodowej nadał Ośrodkowi imię patrona – generała dywizji Zbigniewa Ohanowicza. Z dniem 1 lipca 2004 roku wdrożono nowy wojenno-pokojowy etat ośrodka. 1 grudnia 2006 roku Minister Obrony Narodowej wprowadził odznakę pamiątkową Ośrodka, a 8 stycznia 2007 roku ustanowił dzień 6 czerwca dorocznym świętem Ośrodka.

W dniu 6 lutego 2011 roku zmarł pułkownik dyplomowany Franciszek Klepacz, były komendant Ośrodka. 15 lipca 2011 roku zmarł także podpułkownik dyplomowany Jarosław Siwczyk, kolejny z komendantów. Dziś poligon jest wciąż użytkowany przez siły zbrojne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz wojska z innych krajów należących do NATO.

Komendanci

W ośrodku szkolenia, w ciągu lat, pełnili różne funkcje komendantów. Poniżej znajduje się lista tych, którzy zostawili swój ślad w historii ośrodka:

• kpt./mjr Roman Okupski (1953 – 1958),
• ppłk Piotr Pęcak (od 31 grudnia 1958),
• płk dypl. Franciszek Klepacz (od 10 grudnia 1966),
• ppłk/płk dypl. Władysław Biernat (od 27 lutego 1979),
• płk dypl. Romuald Śmigielski (25 września 1985),
• ppłk dypl. Lesław Kowalski (od lutego 1992),
• ppłk dypl. Jerzy Klimecki (od 15 listopada 1994),
• płk dypl. Marian Kaczmarek (od 28 lutego 1997),
• ppłk dypl. Bernard Szczepaniak (od grudnia 1999),
• ppłk dypl. Jarosław Siwczyk (od 15 lutego 2002),
• mjr Franciszek Fedczyszyn (p.o. od 6 listopada 2006),
• ppłk Marek Gmurski (od 10 kwietnia 2007),
• ppłk Franciszek Fedczyszyn (od 2010),
• ppłk Jacek Gaszak (od 12 lipca 2017).

Historia poligonu

Poligon w Żaganiu ma długą i bogatą historię, której początki sięgają 1898 roku, dzięki rodzinie von Dohna. Wzrastający rozwój tego miejsca trwał aż do zakończenia I wojny światowej, osiągając w 1905 roku powierzchnię 5000 ha. W 1933 roku, kiedy nazistowska partia zdobyła władzę, obszar poligonu został znacznie zwiększony, co sprawiło, że podczas II wojny światowej stał się jednym z największych obiektów tego rodzaju na terenie III Rzeszy.

W latach 40. XX wieku, poligon, który od momentu swojego powstania był nastawiony na szkolenie jednostek artylerii, piechoty, saperów oraz strzelców, gościł od 60 do 70 tysięcy żołnierzy Wehrmachtu, Luftwaffe, Waffen-SS oraz Abwehry.

Po zakończeniu wojny, obiekt znalazł się pod kontrolą Armii Czerwonej, a szczególnie 20 Zwienogrodzkiej Dywizji Pancerno, która stacjonowała w Świętoszowie. Ludowe Wojsko Polskie zyskało dostęp do poligonu jedynie po powstaniu Układu Warszawskiego w 1955 roku, co umożliwiło wspólne ćwiczenia z innymi państwami członkowskimi. Wśród nich można wymienić m.in. ćwiczenia o nazwie Tarcza.

Rok 1992 przyniósł kluczową zmianę, gdy po wycofaniu się rosyjskich wojsk ze Świętoszowa, dwie części poligonu zostały połączone, tworząc największy kompleks szkoleniowy w Polsce. Całkowita powierzchnia Obiekt Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań wynosi 21 407 ha, z czego znaczna część, bo aż 15 119 ha, to powierzchnia pola roboczego.

Obiekt ten jest usytuowany w Borach Dolnośląskich, na północ od autostrady A18, na terenach województwa lubuskiego (powiat żagański) oraz dolnośląskiego (powiat bolesławiecki).

---

Oceń: Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań

---